To nasz kolejny ulubiony model. Skorzystała z niego kooperatywa Lilac z Wielkiej Brytanii. Celem rozwiązania jest zapewnienie trwałej przystępności cenowej mieszkań i silnej społeczności. Jak najbardziej zatem odpowiada on także naszym wartościom. W tym cohousingu innowacyjny jest nie tylko model działalności, dlatego możecie być pewni, że jeszcze o nim usłyszycie na blogu przy okazji poruszania innych tematów.

A tymczasem muszę się Wam przyznać, że zupełnie nie wiem, czy model Lilac mógłby być inspiracją dla stworzenia jego odpowiednika w Polsce. Na pewno będziemy o tym rozmawiać, oczywiście wszystkich zainteresowanych dyskusją zapraszam na nasze spotkania. Informacje o terminach i miejscach spotkań pojawiają się w naszej grupie na Facebooku.

Jak działa model?

Ale do rzeczy. Cohousing Lilac został utworzony w formie Towarzystwa Wzajemnej Własności Domów (Mutual Home Ownership Society Ltd). Członkami Towarzystwa są mieszkańcy domów, dzięki czemu zachowują demokratyczną kontrolę nad nieruchomością. Towarzystwo pozostaje właścicielem całej nieruchomości, a mieszkańcy mają prawo używania poszczególnych domów.

Kredyt na sfinansowanie budowy został zaciągnięty przez Towarzystwo i udzielony przez etyczny bank Triodos. Jego spłata następuje z miesięcznych opłat za korzystanie z domów. Ich wysokość jest zależna od zarobków mieszkańców i została ustalona na poziomie 35% dochodu netto gospodarstwa domowego. W miarę zmieniania się sytuacji materialnej członków zmianie ulega wysokość opłat. W uproszczeniu można powiedzieć, że czynsze są wyższe od czynszów w mieszkaniach komunalnych, ale niższe od czynszów rynkowych.

Udziały w Towarzystwie

W zamian za opłaty członkowie otrzymują udziały w Towarzystwie oraz możliwość korzystania z jednego z domów. Liczba przydzielonych udziałów zależy od wysokości dochodu i kosztu domu. Zatem w tym modelu bardziej zamożne gospodarstwa domowe mogą kupić więcej udziałów niż wynosi wartość ich domu, dzięki czemu gospodarstwa domowe w trudniejszej sytuacji materialne mogą nadal korzystać z programu. Gdy wszystkie udziały zostaną opłacone przez gospodarstwo domowe, wysokość opłat obniża się do 10 % dochodu netto.

Gdy gospodarstwo domowe opuszcza Lilac, może sprzedać swoje udziały. Jeśli następuje to przed upływem trzech lat zamieszkiwania osoba opuszczająca program otrzyma zwrot pierwotnej wartości udziału (lub niższej, jeśli ich wartość spadła). Członkowie, którzy wyprowadzą się po trzech latach, otrzymają 75% zmiany wartości udziałów kapitałowych. Wartość tę oblicza się w oparciu o zmiany średnich krajowych dochodów, a nie lokalnych cen mieszkań. Takie oddzielenie wartości domów od lokalnych cen nieruchomości jest istotnym krokiem w kierunku zapobiegania spekulacjom na runku mieszkań i gwarantuje, że w przyszłości z domów w Lilac będą ciągle mogły korzystać osoby mniej zarabiające.

Kto może zostać członkiem Towarzystwa?

Musimy jednak podkreślić, że z tego modelu obecnie nie mogą korzystać osoby znajdujące się w trudnej sytuacji majątkowej. Aby Cohousing Lilac mógł funkcjonować konieczne jest osiąganie przez każde z gospodarstw minimalnych dochodów. Bez tego warunku spłacenie zadłużenia nie byłoby możliwe. Opłaty z gospodarstw domowych zarabiających lepiej mogą częściowo równoważyć to, że gospodarstwa w gorszej sytuacji nie są w stanie spłacić w całości kosztów budowy przypadających na ich dom. Z czasem model może jednak stać się przystępny cenowo także dla osób o znacznie niższych dochodach.

Tak w skrócie działa ten model. System nabywania lub sprzedaży udziałów oraz ponoszenia kosztów budowy jest nieco bardziej skomplikowany. Na pewno będziemy go analizować bardziej szczegółowo.