Dotychczas na blogu pisałam o różnych projektach, które wzbudzały moją szczególną sympatię. Były to jednak inicjatywy, które powstawały w Europie Zachodniej. W naszej części kontynentu takich projektów jest mniej, co jednak nie oznacza, że nie ma ich w ogóle. Na przykład w Polsce kilka kooperatyw zbudowało sobie domy na osiedlu Nowe Żerniki we Wrocławiu, a od 2012 r. powstały również budynki w ramach inwestycji Kooperatywy Pomorze.

Polskie projekty były oparte na modelu własności i działały podobnie do tego, jak przebieg inwestycji kooperatywy został uregulowany w ustawie o kooperatywach mieszkaniowych. Kooperatywy z Węgier, Czech, Słowenii i innych krajów, bo o nich dziś będzie mowa, funkcjonują trochę inaczej. Jedną z podstawowych ich wartości jest zapewnienie mieszkań dostępnych cenowo dla osób, które nie mogą sobie pozwolić na ich zakup na wolnym rynku. Są one zrzeszone w ramach organizacji MOBA.

Model prawny

MOBA promuje model, w którym powstaje spółdzielnia będąca właścicielem nieruchomości. To ona zaciąga kredyt na sfinansowanie budowy. Mieszkańcy – członkowie spółdzielni – są wspólnie właścicielami budynku. Nie mają jednak prawa własności do konkretnego mieszkania.  Dzięki temu nie może ono być przedmiotem wolnego obrotu na rynku. Jego cena nie wzrasta i w przyszłości mogą z niego korzystać inne osoby znajdujące się w trudniejszej sytuacji majątkowej. Członek spółdzielni może natomiast użytkować lokal aż do śmierci. Jego sytuacja jest stabilna w porównaniu do sytuacji najemcy na rynku, nie ma jednak wszystkich praw wynikających z własności.

Osoba, która chce zamieszkać w spółdzielni, płaci jednorazową opłatę wstępną (depozyt) oraz miesięczną składkę (czynsz), która pokrywa koszty korzystania z mieszkania, w tym dostarczania do niego mediów oraz spłatę kredytu spółdzielni. Spółdzielnia jednak, dzięki temu, że model nie jest nastawiony na osiąganie zysku i spełnia ważne funkcje społeczne, może uzyskać finansowanie na lepszych warunkach, np. w formie pożyczki od organizacji pozarządowej. Koszt dostępu do mieszkania jest zatem niższy.  

Sieć MOBA

MOBA jest spółdzielnią parasolową, która pomaga rozwijać się innym spółdzielniom. Pomoc obejmuje m.in zarządzanie projektem, obsługę prawną i analizę kosztów. MOBA opracowała model kalkulacji kosztów OpenFRM – dostępny dla innych osób działających w podobnych projektach. Ponadto pracuje nad sposobami finansowania spółdzielczych projektów.

W ramach spółdzielni MOBA działają spółdzielnie mieszkaniowe z Belgradu, Budapesztu Lublany, Pragi i Zagrzebia, o których możecie przeczytać na stronie internetowej organizacji.